ھەكىم ئىزى

  ھەكىم ئىزى ساغلاملىق ئىزىدىن يۈرۈش، ساغلاملىق سىرىنى تېپىپ چىقىش سەپىرىگە ئاتلانغاندىن بىرى سىز ئوقۇرمەنلەرنىڭ تەپەككۇرىنى قامچىلاش ۋە زىھنىدىكى تۈگۈنلەرنى يېشىش ئۈچۈن تۆۋەندىكى سوئاللارنى سورىدى: تەبىئىيلىك مۇ، ئورگانىك مۇ؟ مىللىي تىبابەتمۇ، زامانىۋى مېدىتسىنامۇ؟ ھەكىم مۇ، دوختۇرمۇ؟ دورا مۇ، ئوغا مۇ؟  زامانىۋى دورا مۇ، دورا ئۆسۈملۈكلەر مۇ؟ ئوتخورلۇق مۇ، گۆشخورلۇق مۇ؟ روھ قانداق كېسەل بولىدۇ؟ روھ قانداق ساغلام بولىدۇ؟ پىسخولوگ مۇ، پىسكىياترىست مۇ؟ بۇ سوئاللارغا جاۋاب بېرىش ئارقىلىق ئىككى مەقسەتكە يېتىشنى ئويلىدى.  بىرىنچىسى ساغلاملىقنىڭ سىرىنىڭ تەبىئىيلىكتە ئىكەنلىكىدىن ئىبارەت بۇ نۇقتىئىنەزەرنى ئىسپاتلاش ئارقىلىق، تەبىئىيلىكتىن ئىبارەت بۇ يېمەك- ئىچمەك ئەندىزىسىنى خەلقىمىزنىڭ ئېڭىغا سىڭدۈرۈپ، ساغلاملىققا ئېرىشىشنىڭ، ساغلام ھايات سۈرۈشنىڭ ، كېسەللىككە خەير- خوش دېيىشنىڭ ئەسلىدە ئاددىي، قولاي، ئەمەلىي ۋە ئەزان ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرىش. ئىككىنچىسى سالامەتلىكنىڭ ئىنسانلارنىڭ ئۆز قولىدا ئىكەنلىكى، ساغلاملىقنىڭ بىر باشقىسىغا ھەتتا بىر دۆلەتكە ھاۋالە قىلىپ قويغىلى بولمايدىغان ھەق ۋە

  ئىنسانلار بۇ ھايات سەپىرىدە مەنىلىك ياشاش ۋە شاد- خۇرام تۇرمۇش كەچۈرۈش ئۈچۈن بىر ساغلام روھقا بەكمۇ ئېھتىياجى بار. بۇ ساغلام روھقا ئىگە بولۇش ئۈچۈن ئىنسان ئەڭ ئاۋۋال ھاياتنىڭ غايىسىنى بىلىشى، بۇنىڭ ئۈچۈن ئىنسان نېمە ئۈچۈن بۇ دۇنياغا كەلدى؟ نېمە ئۈچۈن ياشايدۇ؟ ھاياتنىڭ مەنىسى ۋە ئاقىۋىتى نېمە؟ دىگەندەك ئىنسانلىق تارىخى باشلىغاندىن تارتىپ جاۋاپ تېپىشقا تېرشىلغان بۇ سوئاللارغا جاۋاب بېرەلىشى، روھنىڭ ئېھتىياجىنى ھېس قىلىپ، ئۇنىڭ ساغلاملىقى ئۈچۈن تەپەككۈر ۋە ئەقىل بىلەن پاكىز مەنبەلەردىن ئالغان پىكىر- چۈشەنچىلەر بىلەن ئۇنى ئوزۇقلاندۇرۇش، ئىبادەت ۋە ياخشى ئەمەللەر بىلەن ئۇنى چېنىقتۇرۇش، روھى سىقىلغاندا بۇ بىرىككەن مەنپىي تۇيغۇلارنى تۆكىدىغان بىر ئىللىق ئائىلە، ئىتتىپاق جەمئىيەت بەرپا قىلىش شەرت. ئەگەر بۇلارنى قىلالمىغاندا، روھىمىز ئاچ- سۇسىز قىلىپ، ھايات چۆللەرىدە قاغجىرىغان بۇ روھ بىتاپ بولۇپ، ۋۇجۇد دەلدۈش بولۇپ قالىدۇ. بۇ روھ مەسىلىلىرى بىلەن بوغشىۋاتقان ئىنسانلارغا ياردەم قىلىش، ئۇلارنىڭ بۇزۇلغان تۇيغۇ، ئەقىل ۋە ھەرىكەتلىرىنى تۈزەپ، يارا ئالغان قەلىبلىرىگە مەلھەم بولۇش ئۈچۈن 18 - ئەسىرل

  ئىنسان تۇغۇلۇشىدىن روھ كېسەللىكى بىلەن تۇغۇلمايدىغانلىقىدىن ئىبارەت بۇ ھەقىقەت، روھ كېسەللىكىنىڭ ئىنساننىڭ ھامىيلىلىقتىن تارتىپ باشلانغان ھايات سەپەرىدىكى ئۇچراشقان مۇھىت، ياشىغان ئائىلە شارائىتى، ئالغان تەلىم- تەربىيىسى، يېمەك- ئىچمەك ئەندىزىسى، باشىغا كەلگەن مۇسىبەتلەر ۋە قىيىن سىناقلاردىن ئىبارەت نۇرغۇن سەۋەبلەر تۈپەيلى تۇغۇتتىن كىيىن بولدىغان بىر كېسەللىك ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بەرمەكتە. بەدەن ساقلىقىمىزدەك روھ كېسەللىكىگە قارشى تۇرۇشتا ئەڭ مۇھىمى روھ كېسىلى بولغاندىن كېيىن قانداق قىلىش ئەمەس، كېسەل بولماستىن بۇرۇن روھ ساغلاملىقىمىزنى قوغداشتۇر. بۇنىڭ ئۈچۈن ئەڭ ئاۋۋال روھقا بولغان تونۇشىمىزنى، روھ- بەدەن مۇناسىۋىتىگە بولغان ئېڭىمىزنى، روھ ساپامىزنى يۇقىرى كۆتۈرۈشىمىز لازىم. گەرچە روھ توغرۇلۇق بىزگە نېسىپ بولغان مەلۇماتلار ناھايىتى چەكلىك بولغان بولسىمۇ، ئەمما روھىمىزغا بولغان بۇ ئازغىنە ئۇچۇر، روھ بولغان چۈشەنچىلىرىمىزنى ئويغىتىپ، ئەمەلىي ھاياتىمىزغا چەكسىز ئۆزگۈرۈشلەر ئىلىپ كېلىدۇ. ئالدى بىلەن روھ ۋۇجۇدىمىزنىىڭ تۈركى بولۇپ، ھاياتلىقنىڭ، مەنىلىك ھاياتنىڭ، خۇشال تۇرمۇشنىڭ ئاساسى

  روھ كېسەللىكىنىڭ پەيدا بولۇش مىخانىزىمىدىن ئاۋۋال دۇنيانىڭ روھ كېسەللىكلەر ئەھۋالىغا بىر نەزەر تاشلايلى. دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتىنىڭ رەسمىي سان- سىفىرلىرىغا ئاساسلانغاندا دۇنيادا ئۈچ كىشىنىڭ بىرسىدە روھ ھالىتىدە مەسلە بار بولۇپ، دۇنيادا 264 مىليون ئىنسانغا چۈشكۈنلۈك (  Depression ( دىئاگنوزى قويۇلغان ئىكەن. ئىككى قۇتۇپلۇق چۈشكۈنلۈككە گىرىپتار بولغانلارنىڭ سانى 45 مىليون ، روھىي پارچىلىنىش(  Schizophrenia ( بىلەن كېسەل بولغانلارنىڭ سانى 20 مىليونغا ئۇلاشماقتا. بۇ ئەھۋال ناھايىتى قورقۇنۇچلۇق بولۇپ چۈنكى چۈشكۈنلۈك  ئۆزىنى ئۆلتۈرۋىلىشتەك كېسەلنىڭ ئائىلىسىگە، جەمئىيەتكە ئېغىر روھى بىسىم ئىلىپ كىلىدىغان، نەتىجىدە ئۇلارنىمۇ روھ كېسىلى قىلىپ قويىدىغان تراگېدىيە بىلەن ئاخىرلاشماقتا. دۇنيا مىقياسىدا ھەر يىل 800000 ئىنسان بۇ كېسەللىكتىن ئۆزىنى ئۆلتۈرۋالىدىغان بولۇپ، ئۆزىنى ئۆلتۈرۈۋېلىش 15 - 19 ياش ئارىسىدىكى ئىنسانلارنىڭ ئىككىنچى مۇھىم ئۆلۈم سەۋەبى. بىر- بىرىمىزگە مۇھتاج، بىر- بىرىمىزگە باغلانغان بۇ ئىنسانلار جەمئىيىتىدە بۇ روھ كېسەللىكى پەيدا قىلغان ئىقتىسادىي زىيانمۇ جەمئىيەت ۋە دۆلەت